Urazy i ból kolana - leczenie i rehabilitacja stawu kolanowego

Ból kolana a łąkotka – rehabilitacja stawu kolanowego

Łąkotka jest małą księżycowatą strukturą chrzęstno-włóknistą, leżącą pomiędzy kością udową a piszczelową. Te dwa twory mają za zadanie dopasować do siebie jak najbardziej kość udową do piszczelowej oraz umożliwić wykonanie ruchów rotacyjnych przy zgiętym kolanie. Jednak pęknięcie łąkotki może na początku w ogóle nie dać specjalnie wielkich objawów, ale po pewnym czasie ból narasta i ogranicza zakres ruchomości w stawie. W nierzadkich przypadkach tak pęknięty kawałek łąkotki może się oderwać i powodować blokowanie się kolana i niemożność wykonania ruchu. Ta dolegliwość może utrudnić normalne funkcjonowanie.

U kogo występuje pęknięcie łąkotki?

Najczęściej do pęknięcia rogu tylnego łąkotki dochodzi na tle urazu. Mechanizm tego urazu polega na podwinięciu się nogi. Ponadto łąkotka może pęknąć na tle wielokrotnego mikro urazu. Szczególnie narażone są tu osoby otyłe, często wstające z niskiej wersalki bądź krzesła fotela czy narciarze jeżdżący na mocno ugiętych kolanach i doznających upadków w czasie sportu.

Pęknięta łąkotka – charakterystyczny ból

Przy przypadku pęknięcia rogu tylnego łąkotki najczęściej ból lokalizuje się w bocznej części kolana, w szczególności narastający przy maksymalnym zgięciu w stawie. Największa intensywność bólu pięty występuje przy próbie kucnięcia lub próbie siadu na piętach. Nierzadko ból w ogóle nie ustępuje i pacjent musi poruszać się, odciążając przy tym kończynę. Kiedy mamy już pierwsze objawy, warto niezwłocznie umówić się na wizytę diagnostyczną do naszego fizjoterapeuty w Gdańsku. Podczas wizyty zbierzemy obszerny wywiad i przebadamy pacjenta. Stwierdzimy, z jakich struktur wywodzi się ból. Możliwe, że zalecane zostanie wykonanie badania USG lub rezonansu magnetycznego. Badania te pozwolą ustalić, jak duży jest stopień uszkodzenia łąkotki i czy jest szansa, że się ona zrośnie. Jeżeli będzie to duże lub umiejscowione niefortunnie uszkodzenie, łąkotkę można zszyć laparoskopowo lub usunąć jej odpadający kawałek (w zaawansowanych zmianach zwyrodnieniowych łąkotki usuwa się całą strukturę). Nieleczona łąkotka tylko pogłębia objawy oraz ból, dlatego warto jak najszybciej zgłosić się do specjalisty.

Jak się leczy ból kolana w przypadku urazu łąkotki?

Najważniejszym pytaniem jest, jak duże jest uszkodzenie łąkotki i w jakim miejscu to uszkodzenie się znajduje. W przypadku małego uszkodzenia w strefie dobrze ukrwionej można zastosować leczenie zachowawcze tj. unieruchomienie kończyny lub wyciąg. W przypadku unieruchomienia należy trenować mięsień czworogłowy poprzez ćwiczenia izometryczne. Rehabilitacja stawu kolanowego powinna być rozpoczęta jak najszybciej. Fizjoterapeuta zaprezentuje ćwiczenia, jakie można już robić w domu i poda metodykę schładzania kończyny oraz przedstawi ćwiczenia z zakresu profilaktyki zakrzepowo zatorowej. Bardziej aktywna rehabilitacja kolana rozpoczyna się około 2-4 tygodnie po uszkodzeniu. Ćwiczenia po urazie kolana można zacząć dopiero po ustąpieniu stanu ostrego. Po 5-6 tygodniach pacjenci zazwyczaj rozpoczynają normalną aktywność fizyczną. W sytuacji, gdy po 2-3 miesiącach ból nie zmniejsza się, należy wykonać USG lub rezonans magnetyczny oraz rozpocząć specjalistyczną konsultację chirurgiczną. W przypadku zszycia unieruchomienie stosuje się na 3-4 tygodnie. W czasie leczenia przez pierwsze 2 tygodnie nie należy obciążać kończyny. Pierwsze zginania kolana z obciążeniem własnego ciała można wykonać dopiero po upływie 3 miesięcy. Powrót do sportu szacuje się po 4 miesiącach.

Rehabilitacja kolana

Po zabiegach operacyjnych należy jak najszybszej rozpocząć rehabilitację. Fizjoterapia stosowana w czasie rekonwalescencji ma za zadanie zapobiec zastaniu się kończyny, minimalizacji utraty mięśniowej i redukcji obrzęku. Nie można zapominać o intensywnych ćwiczeniach zdrowej kończyny. Będzie to miało wpływ na szybszy powrót kolana do sprawności. Priorytetem jest poprawa stabilizacji oraz czucia głębokiego kończyny Z zabiegów fizykoterapii stosuje się:

• Krioterapię, celem redukcji obrzęku i co za tym idzie większego ukrwienia uszkodzonych elementów,
• LASER, celem syntezy nowych włókien kolagenowych i szybszego zrostu pękniętej łąkotki,
• Pole magnetyczne, terapuls, w celu zmniejszenia bólu, szybszej regeneracji uszkodzeń oraz resorpcji wysięków.

Ćwiczenia na kolana po urazie są dobierane podczas konsultacji z fizjoterapeutą i lekarzem prowadzącym.

Ile trwa leczenie zachowawcze?

Leczenie zachowawcze bez rehabilitacji wymaga cierpliwości ze strony pacjenta, gdyż ustąpienie dolegliwości bólowych występuje zazwyczaj po około 6 miesiącach, niekiedy nawet może nigdy się nie zakończyć i generować ból oraz ograniczenia w ruchomości w stawie. Nieleczona łąkotka niszczy powierzchnie stawowe, generując kolejne bolesne uszkodzenia w stawie. Powrót do aktywności po zabiegu usunięcia uszkodzonego fragmentu łąkotki to około 2-4 tygodnie.

Co zrobić z wysiękiem w kolanie?

Zabieg chirurgiczny, mimo iż pozostawia na skórze tylko 3 małe dziurki, jest zawsze dużym obciążeniem dla organizmu. Często jakiś uraz lub schorzenie pozostawia nie tylko ranę fizyczną, ale również psychiczną. Pacjent stara się oszczędzać kończynę, odczuwa ból podczas obciążania kończyny lub wysięk w stawie po treningu. Wielokrotnie w naszym gabinecie spotykamy się z osobami, które miały już 4 razy ściągany płyn z kolana. Niewłaściwym rozwiązaniem jest wielokrotne usuwanie płynu surowiczego z kolana, ponieważ każde wbicie igły czy artroskopia zaburza naturalną florę bakteryjną kolana. Należy zastanowić się, dlaczego tak się dzieje, szukać innego rozwiązania, a najlepiej przyjść na wizytę diagnostyczną do R-CITO w Gdańsku. Pamiętaj, że jeżeli mamy obrzęk i do tego staw jest wyraźnie cieplejszy, może być to objaw infekcji wewnątrz stawu.

Zerwanie więzadła krzyżowego przedniego ACL – ból i konsekwencje

Więzadło krzyżowe przednie przechodzi skośnie w kolanie, przyczepiając się do wewnętrznej powierzchni kłykcia bocznego kości udowej, kończąc się na przyśrodkowej części kłykcia przyśrodkowego kości piszczelowej. Pierwszymi objawami zerwania ACL jest ostry ból w kolanie z często towarzyszącym mu obrzękiem. Ból może pojawiać się po wewnętrznej stronie stawu kolanowego i obejmować całe kolano. Konsekwencjami zerwanego ACL jest utrata stabilności kolana, często charakteryzująca się “uciekaniem” kolana. Dodatkowo mogą dochodzić obawy przed obciążeniem uszkodzonej nogi, przyspieszona degeneracja chrząstki stawu kolanowego, co finalnie może prowadzić do przyspieszonych zmian zwyrodnieniowych.

U kogo występuje zerwanie ACL?

Zerwanie ACL najczęściej występuje u aktywnych osób, które uprawiają sporty związane z nagłym przyspieszeniem i hamowaniem kończynami dolnymi, jak np. piłka nożna, tenis czy badminton. Dodatkowo ryzykowne w tej kwestii są aktywności, przy których istnieje większa szansa uszkodzenia kolana: jazda na nartach, snowboard, siatkówka. Kiedy doszło do urazu, kolano jest obrzęknięte, bolesne i występują problemy z ruchomością, należy zastanowić się nad wizytą diagnostyczną u fizjoterapeuty. W jej trakcie zostanie zebrany obszerny wywiad oraz precyzyjne badanie samego stawu, aby jak najdokładniej zebrać wszystkie potrzebne informacje. Dzięki takiemu podejściu fizjoterapeuta jest w stanie określić, które struktury mogą dawać objawy i ból. Czasami, jeżeli obrzęk jest obszerny, konieczne jest zrobienie dodatkowych badań obrazowych, jak np. USG czy rezonans magnetyczny, aby ostatecznie potwierdzić diagnozę i zaproponować odpowiednią strategię leczenia.

Jak się leczy zerwanie więzadła krzyżowego przedniego?

Czas trwania leczenia zachowawczego ciężko jest określić w konkretnych ramach czasowych. W pierwszej kolejności wszystkie działania koncentrują się na zmniejszeniu obrzęku oraz bólu. W tym celu stosujemy drenaż limfatyczny, używamy różnych technik tkanek miękkich w celu zmniejszenia napięcia mięśni i w związku z tym samego bólu. Dodatkowo na tym etapie można wspomagać się zabiegami fizykalnymi, które również pomagają zmniejszyć obrzęk (krioterapia) i wspomóc regenerację tkanek (laseroterapia oraz magnetoterapia). Kolejnymi etapami jest odzyskiwanie zakresu ruchomości, zwiększenie siły mięśni otaczających staw kolanowy oraz poprawa jego stabilności. Każdy z tych aspektów jest uwzględniany w trakcie prowadzenia indywidualnej terapii, podczas której fizjoterapeuta określa, kiedy można przejść do kolejnego etapu. Pod koniec leczenia zachowawczego należy się zastanowić nad tym, czy pacjent będzie chciał podjąć się leczenia operacyjnego. Ukończenie leczenia na etapie zachowawczym zmusza do systematycznych ćwiczeń zapewniających siłę i stabilność stawu kolanowego. W przypadku podjęcia decyzji o zabiegu, na kilka tygodni przed pójściem do szpitala należy odpowiednio przygotować się do operacji. Mowa tutaj o rozpoczęciu odpowiednich treningów, mających na celu nadbudowę masy mięśniowej, przede wszystkim głowy przyśrodkowej mięśnia czworogłowego uda, który bardzo szybko traci swoją masę po operacji. Dodatkowo w zakresie przygotowań do zabiegu są również m.in. ćwiczenia sensomotoryczne, które poprawiają czucie głębokie kolana i stabilizację kolana. Czas trwania leczenia pooperacyjnego jest również bardzo indywidualny, niemniej można stwierdzić, że powrót do pełnej aktywności fizycznej bez żadnych ograniczeń i bólu osiągamy w okolicy 6-7 miesiąca od zabiegu. Rehabilitacja ACL w pierwszych dniach od zabiegu skupia się przede wszystkim na uzyskaniu pełnego wyprostu w stawie kolanowym (pierwsze doby od zabiegu). Następnie rehabilitacja kolana polega na odzyskiwaniu zakresu zgięcia, zmniejszeniu obrzęku oraz bólu. W drugim tygodniu po zdjęciu szwów zaczynamy pracować z blizną, aby zapewnić jej optymalną ruchomość i uniknąć zrostów z tkankami znajdującymi się poniżej. Wraz ze zmniejszaniem obrzęku i dolegliwości bólowych kolana po rekonstrukcji ACL wdrażamy kolejne etapy. Mowa tutaj o odbudowie masy mięśniowej, którą można zacząć stymulować we wczesnych etapach poprzez elektrostymulację. Następnie wprowadza się ćwiczenia sensomotoryczne, aby poprawić stabilność kolana. Na pewnym etapie wszystkie te czynniki wzajemnie się przenikają, ponieważ zawsze staramy się podchodzić do pacjenta w wielu aspektach naraz. Aby przyspieszać powrót do zdrowia, pacjent otrzymuje od fizjoterapeuty zestawy ćwiczeń do domu. W początkowych etapach są to podstawowe ćwiczenia na kolana po urazie, zapobiegające zbyt dużym spadkom masy mięśniowej. W dalszych są to już odpowiednio dobrane ćwiczenia w celu kształcenia określonej przez fizjoterapeutę funkcji operowanego stawu kolanowego.

Chondromalacja rzepki

Ból kolana, który umiejscawia się pod rzepką, może być związany z tzw. chondromalacją rzepki. Chondromalacja rzepki jest rozmiękaniem chrząstki stawowej znajdującej się na wewnętrznej powierzchni rzepki. Wyróżniamy cztery stopnie chondromalacji:

• I⁰ – na tym etapie zmiany są płytkie, w chrząstce z kolei stwierdza się zmiękczenie;
• II⁰ – zmiany sięgają do połowy grubości chrząstki stawowej, przy czym stwierdza się pęknięcia i cząstkową fragmentację chrząstki (szczeliny nie są większe niż 1,25 mm);
• III⁰ – zmiany tego stopnia sięgają powyżej połowy grubości chrząstki. Na tym etapie stwierdza się pęknięcia pełnej grubości (szczeliny większe niż 1,25 mm), które sięgają do kości podchrzęstnej;
• IV⁰ – ubytek chrząstki stawowej, który prowadzi do odsłonięcia kości podchrzęstnej.

Jakie są przyczyny chondromalacji rzepki?

Najczęstszą przyczyną chondromalacji rzepki jest zaburzenie jej biomechaniki ruchu, co oznacza brak odpowiedniej ruchomości. Przyczynami tego zaburzenia jest najczęściej skrócenie mięśni kończyny dolnej. Może ono nastąpić w wyniku siedzącego trybu życia, kiedy mięsień czworogłowy zbyt mocno kompresuje rzepkę w stawie kolanowym. Innymi przyczynami może być brak odpowiedniej techniki wykonywania ćwiczeń na siłowni przy np. przysiadach ze sztangą czy wykrokach. Przy chondromalacji rzepki ból najczęściej lokalizuje się po wewnętrznej stronie rzepki, na jej górze lub też po jej bokach. Wszystko w zależności od tego, gdzie chrząstka jest najmocniej uszkodzona. Kiedy odczuwasz u siebie wspomniane objawy, warto umówić się na wizytę do fizjoterapeuty w Trójmieście. Obszernie zebrany wywiad z dokładnym i precyzyjnym badaniem pozwoli określić, które struktury mogą odpowiadać za pojawianie się dolegliwości. Czasami w celu potwierdzenia diagnozy można wspomóc się badaniem obrazowym.

Jakie są objawy chondromalacji rzepki?

Najczęstszym objawem chondromalacji rzepki jest ból wspomnianej wyżej rzepki w czasie takich czynności jak:

• wchodzenie po schodach (schodzenie również, ale trochę mniej),
• po dłuższym siedzeniu,
• w trakcie przysiadów i wykroków na siłowni,
• w trakcie jazdy samochodem,
• w ostateczności przy chodzeniu.

Leczenie chondromalacji w pierwszej kolejności polega na zmniejszeniu bólu kolana. Stosuje się tutaj przede wszystkim mobilizacje rzepki, rozciąganie przykurczonych mięśni. Można się wspomóc fizykoterapią, która łagodzi ból (krioterapia) i pomaga w regeneracji chrząstki (magnetoterapia). Po wyeliminowaniu stanu ostrego można rozpocząć rehabilitację. Ćwiczenia na kolana po urazie mają na celu poprawę biomechaniki stawu kolanowego, naukę poprawnego wykonywania ćwiczeń oraz sposobów autoterapii. Leczenie prowadzi się do uzyskania całkowicie bezbolesnego stawu kolanowego, z wykształconą odpowiednią stabilizacją kolana i nauczeniem poprawnej techniki autoterapii i wykonywania ćwiczeń.

Chondromalacja rzepki – operacja

W sytuacji, kiedy leczenie zachowawcze nie przynosi zamierzonego efektu, należy rozważyć leczenie operacyjne. Najpopularniejszymi metodami jest wykonywanie mikrozłamań oraz tzw. shaving. Pierwsza z tych metod polega na wykonywaniu nawierceń w powierzchni wewnętrznej rzepki. Celem tego manewru jest spowodowanie krwawienia i w jego wyniku tworzenie się chrząstki włóknistej w stawie. Druga metoda polega na “wyszlifowaniu” uszkodzonej chrząstki. W zależności od tego, która metoda operacyjna została zastosowana, wykorzystuje się odpowiednie protokoły rehabilitacyjne.