URAZY I BÓL SZYI I KARKU

Problemy z bólem w okolicach odcinka szyjnego kręgosłupa pojawiają się u coraz większej części społeczeństwa – bez względu na wiek, czy nawet aktywność fizyczną. Niestety zmiany zwyrodnieniowe są już na tyle powszechne, że coraz częściej nazywa się je nową chorobą cywilizacyjną. Głównym ich objawem jest wrażenie sztywnego i obolałego karku oraz szyi.

Artroza – co to za schorzenie i jaka jest jego przyczyna?

Zmiany zwyrodnieniowe w medycznej terminologii nazywane są artrozą. Przyczyną schorzenia jest niedostateczna ilość produkowanej chrząstki – przez to stopniowo osłabia się struktura wszystkich połączeń stawowych, co prowadzi do ich przedwczesnego zużycia. Gdy towarzyszy temu stan zapalny stawu, tworzą się osteofity, czyli drobne wyrośle kostne. Są one fizycznym dowodem na obecność zaawansowanego procesu zwyrodnieniowego.

Jak przebiega choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa szyjnego i jak się objawia?

Zmiany zwyrodnieniowe pojawiają się na długo przed wystąpieniem pierwszych objawów. Rozwijają się latami. To naturalne następstwo upływu czasu, a zatem wyraz starzenia się organizmu. Przyspiesza je niewłaściwy tryb życia – otyłość, ograniczenie aktywności ruchowej czy praca przy biurku. Przedwczesnym zwyrodnieniom sprzyjają też zaburzenia naturalnych warunków anatomiczno-funkcjonalnych, czyli wady postawy: skolioza, płaskostopie, plecy płaskie.

Wraz z pogarszaniem się stanu chrząstki pacjent zaczyna odczuwać dolegliwości bólowe i zaburzenia. Najczęściej należą do nich:

• ból promieniujący od odcinka szyjnego do kończyny górnej (pierwszy sygnał)
• zaburzenia czuciowe
• spadek siły mięśniowej kończyn górnych
• upośledzenie czynności manualnych
• ograniczona ruchomość odcinka szyjnego
• intensywne bóle głowy z zaburzeniami widzenia, trudnością w utrzymaniu równowagi i zaburzeniami koordynacyjnymi

Zmiany zwyrodnieniowe a ból szyi i karku – leczenie i rehabilitacja

Zmiany zwyrodnieniowe są nieodwracalne. Leczenie i rehabilitacja pozwalają jednak pacjentom bezpiecznie, komfortowo i normalnie funkcjonować każdego dnia. Rehabilitacja zmian zwyrodnieniowych ma charakter kompleksowy – w stopniu proporcjonalnym wykorzystuje się terapeutyczne właściwości ruchu oraz zróżnicowaną gamę czynników fizykalnych. Co na ból szyi rekomendują specjaliści? Doświadczony fizjoterapeuta potrafi określić konkretny segment lub nawet staw, który odpowiada za występowanie dolegliwości bólowych. Zarówno duże stawy (np. kolana), jak i malutkie stawy międzywyrostkowe można skutecznie zmobilizować, zmanipulować i poprawić ślizgi, co przywróci prawidłową ruchomość w kręgosłupie. W rehabilitacji zmian zwyrodnieniowych stosuje się:

• leczenie uzdrowiskowe (balneoterapia z wykorzystaniem borowiny i hydroterapia z masażem wodnym)
• ruchy manipulacyjne bądź mobilizujące
• suche igłowanie (neutralizowanie bolesnych punktów spustowych i poprawa odżywienia tkankowego)
• elementy masażu klasycznego
• kinesiotaping
• podstawowe ćwiczenia z zakresu kinezyterapii (poprawa zakresu ruchomości i przywrócenie właściwego balansu mięśniowego)
• terapie manualne (wg koncepcji Maitland, Kaltenborn-Evjenth, szkoły niemieckiej czy metody McKenzie)
• prądy TENS o wysokiej częstotliwości, które mają silne działanie przeciwbólowe
• krioterapię, która blokuje receptory bólowe i przekrwienie palców
• laseroterapię LASEREM HIL, HILT– w celu biostymulacji nowej tkanki, która zastąpi starą – uszkodzoną
• magnetoterapię, która wytwarza nowe naczynia włosowate dostarczające substancji odżywczych, przeciwbólowych i przeciwzapalnych
• fonoforezę, czyli mikromasaż zwłókniałych tkanek z jednoczesnym podaniem leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych
• naświetlanie lampą sollux, które obniży napięcie mięśniowe i ułatwi dostarczanie substancji odżywczych

Leczenie i rehabilitację zmian zwyrodnieniowych należy wspierać poprzez utrzymywanie prawidłowej postawy ciała. Nawyk ten trzeba odtworzyć lub nauczyć pacjenta prawidłowych zasadach ergonomii pracy i szkoły „prostych pleców”. Właściwe trzymanie głowy czy wyrównanie liniowości struktur całej sylwetki, a także ćwiczenia w domowym zaciszu są kluczowe – ograniczają ryzyko nawrotu dolegliwości bólowych i utrwalają wypracowane rezultaty na długi czas.

Często silny ból karku czy przewlekły ból szyi spowodowany jest urazami kręgosłupa szyjnego tzw. whiplash („smagnięcie biczem”), czyli urazami komunikacyjnymi. Do uszkodzenia dochodzi w wyniku szybkiego, bezwładnego ruchu głowy – podczas kolizji i wypadków samochodowych, skoków do płytkiej wody, a nawet przejażdżek kolejką w wesołym miasteczku.

W trakcie urazu tułów człowieka odczuwa silne szarpnięcie w jednym kierunku, a głowa odgina się w kierunku przeciwnym. Zaraz po tym dochodzi do ponownego szarpnięcia, tym razem w drugą stronę. Rezultatem jest uraz zgięciowy lub wyprostny.

Objawy urazu szyi lub karku tzw. whiplash:

• ból szyi i karku, głowy oraz okolic skroniowo-żuchwowych
• ograniczenie ruchomości w odcinku szyjnym
• zaburzenia widzenia (nawet do pół roku – u 40% pacjentów!)

Leczenie i rehabilitacja pacjentów z urazem tzw. whiplash

Program rehabilitacji tego urazu karku to kwestia indywidualna dla każdego pacjenta. Ustala się go w zależności od stopnia urazu, który określa się za pomocą czterostopniowej skali. Po koniecznych badaniach i szczegółowym wywiadzie z pacjentem proponowana jest konkretna terapia. Najczęściej jej elementami są:

• terapia manualna tkanek miękkich z delikatną mobilizacją
• techniki powięziowe
• taping
• suche igłowanie
• ćwiczenia koncentryczne, ekscentryczne i izometryczne
• prądy TENS o wysokiej częstotliwości
• krioterapia
• laseroterapia, laser wysokoenergetyczny HIL, HILT
• magnetoterapia
• jonoforeza
• sollux

Dyskopatia to kolejna nowa choroba cywilizacyjna, która dotyczy coraz większej grupy młodych ludzi. Schorzenie powstaje w wyniku zwyrodnienia krążków międzykręgowych na skutek siedzącego trybu życia, niewłaściwej diety i przewlekłego stresu. Główne objawy tego schorzenia to:

• silny ból karku i szyi promieniujący do kręgosłupa
• drętwienie, mrowienie, kłucie
• mdłości
• ograniczenie ruchomości

Leczenie i rehabilitacja przewlekłego bólu szyi w dyskopatii

Pierwszym krokiem do ustalenia programu rehabilitacji jest prawidłowa diagnoza, którą umożliwiają badania: RTG, tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny kręgosłupa. Co na ból karku przy dyskopatii proponują specjaliści? Najpierw zostaje wdrożone leczenie farmakologiczne, czyli podawanie leków przeciwbólowych, przeciwzapalnych i rozluźniających napięcie mięśniowe. W ostrym przebiegu choroby konieczny będzie kołnierz ortopedyczny. Fizjoterapeuci powinni określić, który segment generuje dolegliwości bólowe – wtedy rehabilitacja polega na centralizacji i ustabilizowaniu krążka oraz zmniejszeniu obrzęku. W tym celu stosuje się:

• wyciąg szyjny, który odciąża kręgosłup i zwiększa przestrzenie międzykręgowe
• ciepłolecznictwo
• terapię manualną (wg różnych koncepcji)
• zabiegi fizykalne: prądy TENS, laseroterapię, HILT, magnetoterapię, fonoforezę, sollux, prądy interferencyjne

Bardzo dobre efekty w ostrym stanie dyskopatii przynosi ultraelektrofonoforeza, czyli połączenie kilku zabiegów w jednym:

• leczenia prądem zmiennym
• wprowadzenia leku przeciwbólowego i przeciwzapalnego za pomocą prądu stałego i ultradźwięków
• mikromasażu tkanek