Zaburzenie stawu skroniowo-żuchwowego (TMD)

Przyczyny bólu TMD

Przyczyny śródstawowe

1. Stany zapalne 

w obrębie stawu są często spowodowane urazami: 

– bezpośrednimi, jak uderzenie w podbródek lub szczękę,

– pośrednimi, jak uraz kręgosłupa szyjnego, intensywne żucie, zgrzytanie (bruksizm), zaciskanie szczęki, utrata wysokości zębów z powodu zużycia lub brakujących zębów.

Przy zapaleniu błony maziowej często występuje ból w spoczynku, ograniczenie ruchomości, ból przy zakończeniu ruchu.

2. Zmiany strukturalne 

w obrębie stawu spowodowane są przyczynami wyżej opisanymi, a ponadto długotrwałym zaciskaniem i otwieraniem ust, na przykład w czasie zabiegu stomatologicznego lub znieczulenia ogólnego, przemieszczeniem dysku z redukcją.

Dysk stawowy może zostać przemieszczony w dowolnym kierunku, ale najczęściej przemieszcza się do przodu. Dysk zostanie przesunięty do przodu podczas otwierania ust. W pewnym momencie ruchu, dysk zmieni położenie, powodując słyszalne lub wyczuwalne kliknięcie. Szczęka często odchyla się w kierunku dotkniętej strony.

3. Zapalenie stawów

W TMD może wystąpić zwyrodnieniowe zapalenie stawów. Zmiany będą widoczne na zwykłym zdjęciu rentgenowskim często z osteofitami. MRI daje więcej informacji w projekcji z otwartą i zamkniętą buzią. Pokazuje pozycję stawu i dysku na początku oraz końcu zakresu ruchu. Po 50. roku życia można usłyszeć trzeszczenie, które potwierdza wystąpienie zmian zwyrodnieniowych.

Stan pacjenta może pogorszyć RZS, ZZSK, zakaźne zapalenie stawów i dna moczanowa.

4. Nadmierna ruchliwość może skutkować przesadnym ruchem żuchwy i krążka stawowego do przodu. Spowoduje to odchylenie żuchwy od strony dotkniętej chorobą. W TMJ zwykle słychać klikanie i może być ból lub nie. Nadmierna ruchliwość może być związana z zaburzeniami tkanki łącznej, takimi jak zespół Marfana lub stanami, takimi jak zespół Downa i porażenie mózgowe. Długotrwała nadmierna ruchliwość może powodować wydłużanie i degenerację krążka stawowego. Dysk może wtedy nie zredukować się podczas zamykania, powodując zablokowanie TMJ w pozycji otwartej. Może się to często zdarzyć po otwarciu ust do skrajnej pozycji, na przykład podczas śpiewania lub ziewania lub po długotrwałym zabiegu stomatologicznym.

Przyczyny pozastawowe bólu w okolicy twarzy 

1. Skurcz mięśni może powodować znaczny ból i ograniczenie ruchów żuchwy. Nazywa się to szczękościskiem. Często atakuje jeden lub więcej mięśni, zwykle mięśnie żucia, zwłaszcza żwacza skroniowego i skrzydłowego. Skurcz mięśni mogą wywołać przedłużające się zabiegi dentystyczne, w których usta były otwarte przez dłuższy czas, stres, bruksizm i nieprawidłowa postawa.
2. Zaburzenie prawidłowej pozycji szyi może powodować ból szczęki. Wysunięcie głowy do przodu   wywiera, pośrednio przez mięśnie szyi, znaczący ucisk na tył stawów TMD, co może wywołać obrzęk, ból i stopniową degenerację krążka międzykręgowego.
3. Nadmierny skurcz mięśnia skroniowego – tendonopatia skroniowa – występuje zwykle w wyniku bruksizmu. Tuż nad łukiem jarzmowym wyczuwalna jest tkliwość i obrzęk przedniej części ścięgna skroniowego. Tkliwość ścięgna skroniowego może również objawiać się w miejscu, w którym ścięgno przyczepia się do wyrostka dziobowego – wyczuwalna tuż poniżej łuku jarzmowego, gdy szczęka jest lekko otwarta.
4.  Złamania żuchwy często występują w okolicy spojenia żuchwy lub szyi i kłykcia. Często dochodzi do złamania spojenia żuchwy połączonego ze złamaniem/przemieszczeniem jednego lub obu kłykci. Mechanizmem urazu może być uderzenie w szczękę lub upadek na podbródek. Leczenie można zwykle rozpocząć w ciągu tygodnia lub dwóch od operacji, aby rozpocząć wczesną mobilizację stawu skroniowo-żuchwowego i przywrócenie jego funkcji.

Diagnostyka zaburzeń stawu skroniowo-żuchwowego

Istnieją różne protokoły kliniczne stosowane do ustalenia diagnozy TMD, ale bardzo wiele zależy od doświadczenia i wiedzy terapeuty. Zapraszamy na wizytę diagnostyczną.

W czasie wizyty diagnostycznej zostanie zebrany obszerny wywiad, przeprowadzone będzie badanie przedmiotowe. Terapeuta obejrzy pacjenta, zbada dotykiem napięcie mięśniowe oraz obrzęk, ciepłotę. Twój fizjoterapeuta dokona oceny spazmu mięśniowego i oceni zakres ruchomości w stawie.

Jak leczyć zaburzenia stawów skroniowo-żuchwowych TMD?

Leczenie fizjoterapeutyczne ma charakter nieinwazyjny i jest bardzo skuteczne w łagodzeniu oraz kontrolowaniu TMD, nawet gdy objawy są długotrwałe i ciężkie. Przy odpowiedniej fizjoterapii większość pacjentów zauważy znaczne ustąpienie dokuczliwych symptomów w czasie od 3 do 6 tygodni.

W stanie ostrym należy postępować bardzo delikatnie, by najpierw złagodzić ból, obrzęk i spazm mięśni. Kiedy ból zaczyna ustępować, można zacząć przywracać ruch i wyrównywać ruchomość po prawej i lewej stronie szczęki. Leczenie może obejmować uwolnienie tkanek miękkich od dotkniętych mięśni i techniki mobilizacji stawów. Ważne jest również, aby leczyć wszelkie związane z tym bóle szyi i głowy. Korekcja postawy jest niezbędna i powinna dotyczyć pozycji głowy, szyi, ramion i języka. Pacjenta należy nauczyć ćwiczeń poprawiających koordynację, stabilność i ustawienie żuchwy.

Jeśli pacjent ma oznaki bruksizmu sennego, powinien przedyskutować ten problem z dentystą –  czy szyna relaksacyjna byłaby dla niego odpowiednia. Szyna relaksacyjna utrzymuje nieco TMJ, gdy pacjent zaciska lub ściera zęby, zapobiegając uciskowi TMJ. Może to pomóc rozluźnić mięśnie żuchwy oraz zmniejszyć obrzęk i stan zapalny. Istnieją dowody na poparcie stosowania szyn w celu zmniejszenia długotrwałej degeneracji stawu skroniowo-żuchwowego, dysku i zębów. Inne problemy dentystyczne, które powodują ból – pośrednio przez mięśnie szyi lub nierówne żucie –  to próchnica, brak prawidłowej wysokości uzębienia lub braki w uzębieniu.

Pacjenta należy nauczyć strategii, które pomogą mu radzić sobie z jego stanem. Może to obejmować edukację postawy, długotrwałe kontynuowanie domowego programu ćwiczeń. Dobre wyniki daje   sen i odpoczynek, w tym odpowiednie pozycje do spania, radzenie sobie ze stresem i modyfikacja diety – dieta z miękkimi pokarmami w ostrym stanie może pomóc w łagodzeniu bólu i obrzęku. Pacjenta należy również nauczyć sposobów zmniejszania ucisku na TMJ poprzez unikanie czynności takich, jak: opieranie brody na dłoni, żucie ołówka, zaciskanie szczęki w czasie dnia, ziewanie z  szeroko otwartymi ustami, obgryzanie paznokci. Niewskazane są: pokarmy do żucia, gumy do żucia, jedzenie produktów wymagających szerokiego otwarcia, jak na przykład duże hamburgery, twarde pokarmy, jak orzechy i jabłka. Sugeruje się też wczesne ćwiczenia pooperacyjne po zesztywnieniu stawu skroniowo-żuchwowego (TMJ) po operacji w znieczuleniu ogólnym.

Terapia manualna w leczeniu TMD

W badaniach wykazano, że protokoły mieszanej terapii manualnej, mobilizacji lub manipulacji górnej części szyjki, miały znaczący wpływ na kontrolę objawów TMD i poprawę maksymalnego otwierania ust. Techniki manualne obejmowały wewnątrzustne rozluźnienie mięśniowo-powięziowe, masaż  mięśni żucia, manipulację oraz mobilizację górnego odcinka kręgosłupa szyjnego.

Zapraszamy na wizytę diagnostyczną do R-Cito, podczas której Twój fizjoterapeuta ustali przyczynę Twoich dolegliwości i odpowiednio dobranymi zabiegami rehabilitacyjnymi pomoże Ci przywrócić komfort życia.